Patiëntgerichte communicatie na een kankerdiagnose

Na een kankerdiagnose melden patiënten een hoge behoefte aan opvang door verpleegkundigen, omdat het slechte nieuws gepaard gaat met overweldigende emoties. Patiëntgerichte communicatie ligt aan de basis van deze opvang. Uit literatuur blijkt dat een kennistekort rond communicatie in kankerzorg een actueel probleem is.1 Verpleegkundigen vermijden emotionele signalen van patiënten en communiceren op een oppervlakkig niveau. Ze gebruiken afweermechanismen als bescherming tegen emoties van patiënten vanuit een gebrek aan zelfvertrouwen over de eigen communicatieve vaardigheden. Ontoereikende communicatie kan leiden tot verhoogde stress, burn-out, cynisme, emotionele uitputting en een gebrek aan werkplezier. Patiëntgerichte communicatie is van cruciaal belang voor goede patiëntenzorg en correleert met betere gezondheidsresultaten. Deze proef ging na welke strategie het kennistekort rond patiëntgerichte communicatie na een kankerdiagnose kan verminderen.

De proef bestond uit een literatuurstudie naar kankerzorg, slechtnieuwsgesprekken, communicatievaardigheden en communicatiebevorderende strategieën, èn het ontwikkelen van een zakboekje met communicatietips.

Voor deze proef ontwikkelden we een nieuwe strategie voor communicatiebevordering, die grondig werd geëvalueerd via feedback van referentiepersonen en een effectiviteitsbeoordeling door 14 verpleegkundigen. Via de effectiviteitsbeoordeling konden de volgende hoofddoelstellingen geëvalueerd worden:

(1) de zelfzekerheid van verpleegkundigen over de communicatie met kankerpatiënten verhogen en (2) de drempel voor patiëntgericht communiceren verlagen. Op basis van deze resultaten werd een zakboekje met communicatietips na een kankerdiagnose ontwikkeld. Het zakboekje reikt 11 belangrijke communicatievaardigheden aan met tips, voorbeelden en getuigenissen van verpleegkundigen en kankerpatiënten. Een samenvattende steekkaart met de belangrijkste informatie kan uitgeknipt worden en het boekje bevat ook een zelftest met verbetersleutel. De effectiviteitsbeoordeling toonde aan dat de hoofddoelstellingen van het zakboekje bereikt werden: 64,28 % van de deelnemende verpleegkundigen voelde zich zelfverzekerder en 78,57 % gaf aan vaker patiëntgerichte communicatie te zullen voeren.

Het zakboekje is een effectieve strategie voor vermindering van het kennistekort rond patiëntgerichte communicatie na een kankerdiagnose. Alle deelnemende referentie- en proefpersonen (verpleegkundigen, gastroenterologen en een HR- en communicatiespecialist) waren het eens over de meerwaarde van het zakboekje. Bovendien gaven zij aan dat het zakboekje geschikt is voor een breed scala aan gezondheidsmedewerkers in alle settingen van de gezondheidszorg en dus niet enkel voor verpleegkundigen in kankerzorg. Het zakboekje werd tijdens een bijscholing voorgesteld aan referentieverpleegkundigen palliatieve zorgen in AZ Diest. Ze werken nu volop aan de implementatie ervan.

1. Prouty CD, Mazor KM, Greene et al. Providers’ perceptions of communication breakdowns in cancer care. Journal of general internal medicine 2014, 29(8), 1122. doi:10.1007/ s11606-014-2769-1