Prioritering in de zorg: ethisch verantwoord of niet?

Mag een overheid of een zorgorganisatie regels opleggen om bepaalde zorg voorrang te geven op andere wanneer het aanbod onvoldoende de zorgvraag beantwoordt? Het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-Ethiek boog zich over deze vraag en formuleerde het antwoord in een advies.

Prioritering van zorg door een overheid, publieke of particuliere zorgorganisatie: ethisch toelaatbaar of niet? De coronapandemie en bedden die voorbehouden moesten worden voor covidpatiënten gaven aanleiding tot deze adviesvraag bij het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-Ethiek. Zij gingen aan de slag met hun gekende deskundigheid, pluralistische en interdisciplinaire blik en rekenden op de mening van externe experts.

Volgens het Comité heeft prioritering van zorg ingrijpende gevolgen naar de toekomst toe. Centraal in hun advies staat het concept van anticiperen. De kans en het risico dat er zich een nieuwe pandemie voordoet is namelijk reëel. Hetzelfde geldt voor het blijvende personeelstekort. Nu al moeten bedden en afdelingen gesloten worden door gebrek aan zorgverleners. Daarnaast neemt door de vergrijzing de zorgbehoefte toe en zullen meer mensen vanuit een thuissituatie naar het ziekenhuis moeten.

Verder staat in het advies dat ‘de overheid de verantwoordelijkheid heeft om de gezondheid van de bevolking te waarborgen. Om aan deze verplichting te voldoen, moet het beleid gericht zijn op een maatschappelijke organisatie die het nodige zorgpersoneel, de uitrusting en medicatie ter beschikking stelt en de nodige procedures voorziet. Zo kunnen zij beter anticiperen op gebeurtenissen die het zorgsysteem onder druk kunnen zetten en kunnen zij een tekort in het zorgaanbod voorkomen. Het is ethisch niet toelaatbaar om als overheid aan zorgverleners regels op te leggen om tekorten aan te pakken waarvoor de overheid zelf verantwoordelijk is, in het bijzonder wanneer het toepassen van deze regels ertoe leidt dat bepaalde patiënten niet of minder goed worden behandeld. (…) Het Comité is van mening dat het ethisch verantwoord is dat openbare of particuliere zorgorganisaties zoals ziekenhuizen, klinieken, verpleeghuizen, enz. een kader van algemene richtsnoeren opstelt dat moet worden toegepast wanneer zij niet aan de toevloed van zorgaanvragen kunnen voldoen. Deze instellingen moeten werken aan de optimalisatie van de zorg en de medische behandelingen zodat de schaarse middelen optimaal kunnen ingezet worden in het belang van patiënten en op basis van aangetoonde expertise. De morele stress bij zorgverleners moet worden vermeden of althans maximaal verlicht worden.’

Raadpleeg het volledige advies via health.belgium.be/nl/advies-nr-85-prioritering-de-zorg.