Up-to-date

NETWERK VERPLEEGKUNDE vraagt aan het Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS) om het beroepskwalificatiedossier voor de verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg (VVAZ) aan te passen. Dit is nodig om tegemoet te komen aan de recente hervormingen en door de lopende wetteksten over de verschillende verpleegkundige profielen. De VVAZ neemt een andere rol en functie waardoor het huidige beroepskwalificatiedossier niet langer voldoet aan de noden in het werkveld. Daarnaast hoopt NETWERK VERPLEEGKUNDE mee aan tafel te mogen zitten bij het samenstellen van een werkgroep voor dit beroepskwalificatiedossier.

Vlaams minister van Welzijn en Volksgezondheid Hilde Crevits laat een digitale waarderingstool ontwikkelen voor zorgaanbieders in de residentiële ouderenzorg, zorginstellingen voor personen met een handicap, jeugdhulp en kinderopvang. Het gaat om een pilootproject van twee jaar dat deze lente start.

Hiermee wil de minister online waarderingen en reviews van gebruikers van dienstverleners in de zorgsector verzamelen op een onafhankelijk gemodereerd platform. Dit draagt bij tot het delen van betrouwbare ervaringen met het bredere publiek. Het verhoogt ook de transparantie, informatie en interactie, heeft een potentieel effect op kwaliteitsverbeteringen en schenkt aandacht aan positieve verhalen en ervaringen binnen zorg en welzijn.

In een persbericht laat Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts weten dat tien Centra voor Volwassenonderwijs (CVO’s) binnenkort de opleiding ambulante zorg mogen inrichten. Daarmee worden cursisten opgeleid tot de beroepskwalificatie eventhulpverlener of ambulancier niet-dringend patiëntenvervoer (NDP). Deze opleidingen zijn onder meer nodig om de kwaliteit van het patiëntenvervoer te garanderen en om de personeelstekorten in de sector te bestrijden.

De vraag naar eventhulpverleners en ambulanciers NDP is zeer groot. Deze beroepskwalificaties zijn vrij nieuw, waardoor er voor ambulanciers NDP bijvoorbeeld nog geen opleiding bestond. Onder meer beroepsorganisatie Belgambu strijdt al jarenlang voor zo’n opleiding om de kwaliteit van het patiëntenvervoer te verhogen. Zo zaten ze rond de tafel met CVO MIRAS en Katholiek Onderwijs Vlaanderen, en droegen ze actief bij aan het opstellen van opleidingsprofielen die bij de nodige beroepskwalificaties passen. Op die manier kreeg een geschikt curriculum voor de opleidingen vorm, ondersteund door de sector. De doorgroei van kandidaten, van eventhulpverlener naar ambulancier NDP en naar hulpverlener-ambulancier, stond hierbij centraal. Het resultaat is een uniform basispakket dat over heel Vlaanderen kan uitgerold worden.

Voortaan mogen dus tien CVO’s beide opleidingen van ofwel 100 lestijden van elk 50 minuten voor eventhulpverlener of 230 lestijden voor ambulancier NDP aanbieden. Het gaat om de centra in Antwerpen, Brussel, Gent, Mechelen, Leuven, Kortrijk, Genk, Herentals, Diest en Nieuwpoort. Er worden nu volop lesgevers gezocht en er wordt gewerkt aan passend cursusmateriaal. De opleidingen zouden van start gaan in september 2024.

Sinds 1 februari 2024 stopte Nursing.be. Dat stond te lezen in een brief gericht aan alle abonnees. Als brede beroepsorganisatie voor verpleegkundigen in Vlaanderen kunnen we niet anders dan op dit nieuws te reageren. Wie een abonnement had op de Vlaamse versie van het tijdschrift, zal voortaan namelijk enkel nog toegang hebben tot artikels uit Nederland, gericht op het zorglandschap bij onze noorderburen. Geen nood. Netwerk Verpleegkunde magazine is het alternatief voor deze abonnees en is vandaag het enige magazine dat zich specifiek richt naar verpleegkundigen in Vlaanderen.

NETWERK VERPLEEGKUNDE vond in Nursing jarenlang een trouwe partner. Toch merkten we dat de nood aan een eigen magazine zich steeds meer opdrong. Het doorduwen van Vlaamse content bleef hardnekkig tegengehouden, en ook de financiële middelen stonden haaks tegenover de noden en interesses van onze leden. Toen we Netwerk Verpleegkunde magazine oprichtten, was het onze ambitie om ons te richten op de specifieke noden van alle Vlaamse verpleegkundigen met inhoud op maat van het Belgische werkveld. Die brede aanpak is vandaag nog steeds ons centrale uitgangspunt. Mede daardoor blijft Netwerk Verpleegkunde groeien en versterken we ons magazine negen keer per jaar met input van vakmensen verspreid over heel Vlaanderen.

Zorg wordt nog te vaak bepaald door het beschikbare aanbod en te weinig volgens de behoeften van zorgvragers. Daarom zet België tijdens het voorzitterschap van de Europese Raad het thema onvervulde medische behoeften centraal via het NEED-project. Dit wordt financieel ondersteund door Belspo en geleid door het KCE en Sciensano. Ook het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG), het RIZIV en de Hoge Gezondheidsraad werken mee.

Het doel van dit onderzoek is om beleidsbeslissingen rond de ontwikkeling, verstrekking en terugbetaling van zorg beter af te stemmen op zorgvragers en de samenleving. Zo worden de beschikbare middelen ingezet in domeinen waar de noden het grootst zijn. Het KCE ontwikkelde een methode om deze onvervulde medische behoeften te identificeren. Deze moet nu wetenschappelijk gevalideerd worden door ze toepassen op de ziekte van Crohn en melanoom.

Alle informatie vind je op health-needs.eu/index.php/nl.

Het RZ Tienen heeft vanaf 1 mei een nieuwe algemeen directeur. Na een uitgebreide selectieprocedure ging de job naar Gert Peeters. Hij neemt de fakkel over van dokter Hans Struyven.

Gert Peeters startte 32 jaar geleden in de zorg als verpleegkundige. Hij werd leidinggevende en vervulde verschillende staf- en directiefuncties, onder meer bij de Federale Overheid. Voor zijn functie als algemeen directeur was hij operationeel directeur van het UPC KU Leuven, dat hij mee vorm gaf. Hij is ook bestuurder van het Vlaams Instituut voor Kwaliteit van Zorg.

Net voor de jaarovergang publiceerde de Planningscommissie Medisch Aanbod nieuwe verslagen over de situatie op de arbeidsmarkt in 2021. Het gaat om drie rapporten die te maken hebben met de job van kinesitherapeuten, klinisch orthopedagogen en klinisch psychologen. De effectieve activiteit van deze drie beroepsgroepen werd geanalyseerd en geëvalueerd.

In 2021 waren 50.894 personen beroepsgemachtigd om de activiteit van kinesitherapeut uit te oefenen in ons land. Daarvan bevinden zich er 22.837 in de Vlaamse Gemeenschap. In totaal waren er 32.517 kinesitherapeuten beroepsactief in België, waarvan 18.456 in Vlaanderen. Jonge kinesitherapeuten (25 tot 30 jaar) bedragen 21 procent van alle actieve kinesitherapeuten. Van het totale aantal werkt 23 procent als loontrekkende, 60 procent als zelfstandige en 17 procent combineert beide.

Voor klinisch orthopedagogen ligt het aantal personen gemachtigd om het beroep uit te oefenen op 1.637. Daarvan is 97 procent ook beroepsactief. In de Franse Gemeenschap zijn er slechts 58 mensen gediplomeerd orthopedagoog. De verklaring daarvoor is dat de opleiding nog maar recent gestart is.

Wat de klinisch psychologen in ons land betreft, mogen 14.845 personen het beroep uitoefenen. Daarvan zijn er 13.915 actief, respectievelijk 7.941 in Vlaanderen en 5.974 in Wallonië. Van de volledige beroepsgroep zijn 86,6 procent vrouwen. Van de actieve klinisch psychologen werkt 37 procent in loonverband, 22 procent als zelfstandige en 41 procent combineert beide statuten.

Tot slot publiceerde de Planningscommissie nog een advies over de evolutie van de workforce van logopedisten tot 2024. Dat beroep is tussen 2013 en 2019 vervrouwelijkt met meer dan 95 procent vrouwelijke logopedisten. Er is ook een sterke jonge generatie (tot 35 jaar) actief, die meer dan 40 procent van de voltijdse equivalenten bedraagt. Bijna de helft van de actieve logopedisten werkt in loonverband, een vierde is zelfstandig.

Het aantal logopedisten in ons land is tussen 2013 en 2019 gestegen met 31 procent. De Planningscommissie verwacht dat het aanbod tot 2044 nog zal toenemen, al volgt de vraag naar logopediezorg dat aanbod niet. Een mogelijk overaanbod kan zich voordoen.

Alle rapporten raadpleeg je via overlegorganen.gezondheid.belgie.be/nl/documenten.

In Vizier Collectief op pagina 8, 9 en 10 van dit nummer lees je alles over het twintigjarig bestaan van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). Daarvoor gingen we in december in gesprek met toenmalig algemeen directeur Marijke Eyssen. Zij keert nu terug naar haar onderzoeksfunctie. Sindsdien heeft het KCE met Ann Van den Bruel een nieuwe algemeen directeur en met Christophe Janssens een nieuwe adjunct algemeen directeur.

Ann Van den Bruel werkte tot 2010 zes jaar lang als arts-onderzoeker bij het KCE en werd daarna professor aan de universiteit van Oxford. Sinds 1999 combineert ze wetenschappelijk werk met haar praktijk als huisarts en in 2018 werd ze professor huisartsgeneeskunde aan de KU Leuven. Ze was ook nauw betrokken bij de New Deal voor huisartsen. “Ik kijk ernaar uit om terug te keren naar het KCE”, zegt Ann Van den Bruel. “Het is een sterke onderzoeksinstelling die zijn stempel drukte op de Belgische gezondheidszorg. Samen met het getalenteerde team wil ik voortbouwen op deze indrukwekkende erfenis.”

Ook Christophe Janssens is geen vreemde voor het KCE. In 2007 ging hij aan de slag als hoofd van de afdeling risicobeheer van de gemeenschappelijke dienst voor preventie en bescherming op het werk binnen de FOD Volksgezondheid. Dat combineerde hij met de job van kinesitherapeut en een leeropdracht bij de UCLouvain. Elf jaar later kwam hij aan boord bij het KCE als programmadirecteur en tijdens de coronacrisis was hij vier jaar lang adjunct algemeen directeur ad interim. Nu is hij definitief in dit mandaat benoemd.

De Vlaamse Regering keurde de ontwikkeling van de onderwijskwalificatie Graduaat in de basisverpleegkunde goed. Dit is een afgebakend, ingeschaald geheel van noodzakelijke competenties om het beroep uit te oefenen. Gelijktijdig werd de erkenning voor de beroepskwalificatie basisverpleegkundige goedgekeurd.

Een recent rapport[1] van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) pleit ervoor om meer taken toe te wijzen aan verpleegkundigen en apothekers om zo zorg betaalbaar te houden. Het onderzoek kijkt specifiek naar beleidsopties om gezondheidszorg te financieren, door stijgende levensduurte en beperkte budgetten.

De organisatie verwacht dat de uitgaven voor gezondheidszorg in de dertig OESO-landen tegen 2040 zullen stijgen tot 11,2 procent van het BBP, in verhouding met 8,8 procent in 2018. Er zijn volgens de OESO enkele opties om die extra uitgaven te financieren, waaronder een belastingverhoging of het aandeel voor gezondheidszorg in de overheidsuitgaven verhogen. Al is dit voor veel landen niet haalbaar. Daarnaast is er de mogelijkheid om de bijdrage van patiënten te verhogen of verlagen, maar dit staat in de weg van toegankelijke zorg voor kwetsbare mensen.

Een vierde scenario is inzetten op efficiëntie, bijvoorbeeld door meer digitalisering, het stimuleren van generieke geneesmiddelen en het werkterrein van verpleegkundigen en apothekers uitbreiden. Al waarschuwt de OESO dat hiervoor doorgedreven wetveranderingen nodig zijn. De vier voorstellen in het rapport sluiten elkaar niet uit en kunnen gecombineerd worden om gezondheidszorg in de toekomst betaalbaar te houden.

Nog volgens het rapport zijn betere lonen cruciaal voor de aantrekkelijkheid van een job in de zorg. Al is dit nu al de belangrijkste uitgave voor een zorginstelling. Enerzijds bedragen personeelskosten vaak zestig tot zeventig procent van de totale uitgaven, anderzijds is het nodig om te werken aan de aantrekkelijkheid van zorgberoepen.

[1] OECD (2024), Fiscal Sustainability of Health Systems: How to Finance More Resilient Health Systems When Money Is Tight?, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/880f3195-en.