Up-to-date

Midden januari werd het wetsontwerp voor een grondige hervorming van het verpleegkundig beroep goedgekeurd op de federale ministerraad. Al sinds de jaren 70 maken verpleegkundigen hun standpunten en verwachtingen duidelijk. Toch staat het beroep al tientallen jaren stil. Daar komt met deze wet beweging in.

De verpleegkundige functies maakten de voorbije jaren een tweezijdige stroomversnelling mee. Enerzijds door de invoering van nieuwe functies zoals verpleegkundig specialist, verpleegkundig onderzoeker en basisverpleegkundige. Anderzijds door aankomende randwetgevingen zoals ADL, de bekwame helper en het gestructureerde zorgteam. Zo moet elke verpleegkundige functie in de toekomst haar rol ten volle kunnen opnemen.

De nood aan deze vernieuwingen drong zich op. De hoge werkdruk is niet langer houdbaar en de enorme zorgvraag die op ons afkomt maakt een grondige functie- en taakdifferentiatie cruciaal. Met enkel verpleegkundigen trekt ons zorgsysteem het niet. Wel kunnen ze in dit geval  een coördinerende rol opnemen om de kwaliteit van zorg te waarborgen.

Vormgegeven met en door verpleegkundigen

Het nieuwe, goedgekeurde wetsontwerp is het resultaat van een denktank die door NETWERK VERPLEEGKUNDE, verpleegkundige juridisch experten en juristen werd opgestart in 2020. Die ontstond uit de nood aan verandering en het concreet maken van de nodige wetswijzigingen en werd gevolgd door federale overlegmomenten, taskforces, werkgroepen, adviezen, … Het zorglandschap van vandaag is niet meer hetzelfde als tien of twintig jaar geleden. Als beroepsorganisatie zijn we bijzonder tevreden dat we zo nauw betrokken werden bij dit proces.

Of het honderd procent is wat we wilden? Neen, maar veel van onze principes zijn wel opgenomen. Andere zaken moeten meer uitgediept, geschrapt of toegevoegd worden. Al moeten we hier de kanttekening maken dat het om een politiek akkoord gaat na jarenlange stilstand. Elke betrokken minister leverde een bijdrage en kwam zoveel mogelijk tegemoet aan de bezorgdheden van alle partijen. Een complexe taak, gezien de grote diversiteit van het verpleegkundig werkveld.

Hiërarchisch model

In het wetsontwerp is een belangrijke rol weggelegd voor de verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg (VVAZ) en voor de basisverpleegkundige. Het is een hiërarchisch model waarbinnen elke verpleegkundige functie tot haar recht komt. Vooraleer dit vorm krijgt in het werkveld, moeten nog heel wat praktische zaken uitgeklaard worden en uitvoeringsbesluiten geschreven. Vandaag verandert er dus nog niets. Het wetsvoorstel bevestigt enkel de gelijkstelling van de bevoegdheden van de respectievelijke huidige HBO5- en bachelorverpleegkundigen. De effectieve differentiatie zal pas in 2025 beginnen, wanneer de eerste basisverpleegkundigen afstuderen en ingezet worden.

Op 13 november 2023 werd de wet houdende diverse bepalingen inzake gezondheid gepubliceerd. Onder meer de WUG werd aangepast over de vaccinatie van jonge kinderen door vroedvrouwen. Het artikel zegt nu het volgende:

• Vroedkundigen afgestudeerd voor 1 oktober 2018 mogen dezelfde verpleegkundige handelingen uitoefenen als gegradueerde verpleegkundigen.
• Vroedkundigen afgestudeerd na 1 oktober 2018 mogen technische en medische verpleegkundige handelingen uitvoeren binnen de verloskunde, fertiliteitsbehandeling, gynaecologie en neonatologie.
• Vroedkundigen mogen vaccinaties bij jonge kinderen tot en met de leeftijd van 2,5 jaar uitvoeren onder bepaalde voorwaarden.

Er volgt nog een KB waarin deze extra bevoegdheid wordt uitgewerkt. Zodra dit er is, brengt NETWERK VERPLEEGKUNDE je hiervan op de hoogte.

Begin 2023 gaven 47 Vlaamse spoedgevallendiensten in Vlaanderen hun gegevens anoniem door voor de monitoring van de benchmark spoed. Een succes, want de respons steeg van 45 naar 70 procent. Aan de dataverzameling in Wallonië wordt verder gewerkt. Deze bevraging werd georganiseerd door NETWERK VERPLEEGKUNDE, AFIU en VVVS. Het is geen exact wetenschappelijk onderzoek, maar monitort wel algemene tendensen op spoedgevallendiensten en is een handvat voor de kwaliteitsbewaking.

Gemiddeld vingen de respondenten van de bevraging 29.268 patiënten op in 2022. Dat betekent dagelijks gemiddeld 80 contacten. Dat zijn er meer dan de 28.406 patiënten of 77 per dag. Voor het aantal ambulante spoedgevallen ligt het gemiddelde op 20.919 patiënten (71 procent), voor opnamepatiënten op 8.257 (29 procent). In 2001 ging dat nog om respectievelijk 65 en 35 procent.

Het aantal verpleegkundigen stijgt niet evenredig mee. Waar spoedgevallendiensten in 2001 beschikten over 23 voltijdse equivalenten, zijn dat er 29,6 in 2022. Een verpleegkundige verwerkt op jaarbasis gemiddeld 1.072 patiënten, waar dat in 2001 nog 764 patiënten waren. Per voltijds equivalent stijgt het aantal patiënten met 40 procent, waar het aantal werkkrachten met slechts 28 procent omhoog gaat. De personeelsverdeling in 45 van de 47 ziekenhuizen uit de bevraging ziet eruit als volgt:

• 80 procent heeft een BBT spoed/kritische zorgen.
• 14 procent heeft een bachelordiploma.
• 42 procent van de spoedgevallendiensten respondenten hebben HBO5-verpleegkundigen in dienst, in totaal beslaat dit 2 procent van de verpleegkundigen op de Vlaamse spoedgevallendiensten.
• 44 procent van de spoedgevallendiensten in Vlaanderen heeft zorgkundigen vast in dienst, in totaal goed 3 procent van de verpleegkundige beroepsbeoefenaars op spoed.
• 21 van de 46 diensten geeft aan ambulanciers op de dienst ter beschikking te hebben. Dit komt overeen met 46 procent. Acht spoedgevallendiensten (17 procent) hebben ambulanciers en zorgkundigen structureel in hun personeelskader.

Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) is bevoegd om de kwaliteit, veiligheid en doeltreffendheid van geneesmiddelen in ons land te bewaken. Via geneesmiddelenbewaking wil het FAGG de bijwerkingen van medicatie opsporen, analyseren en voorkomen. Door bijwerkingen duidelijk te melden worden patiënten beschermd en geneesmiddelen zo veilig mogelijk gemaakt.

Verpleegkundigen kunnen het FAGG ondersteunen bij geneesmiddelenbewaking door bijwerkingen te melden die ze tijdens hun praktijkvoering vaststellen. Het gaat om elke schadelijke of ongewenste reactie op een medicijn die de verpleegkundige vanuit een medisch standpunt belangrijk vindt. Daarbij hoeft geen oorzakelijk verband tussen het geneesmiddel en de bijwerking vastgesteld te zijn.

Deze bijwerkingen moet je melden:

• Bijwerkingen die leiden tot een levensbedreigende situatie of overlijden, een (verlengde) ziekenhuisopname, een aangeboren afwijking of een andere medische gebeurtenis.
• Nieuwe en onverwachte bijwerkingen waarvan de aard, ernst of evolutie niet overeenstemt met de bijsluiter.
• Bijwerkingen bij kinderen en andere kwetsbare bevolkingsgroepen zoals zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en oudere patiënten.
• Verdachte bijwerkingen: bekende bijwerkingen waarvan de frequentie, de ernst of de uitkomst abnormaal is.
• Bijwerkingen met een vaccin.
• Bijwerkingen bij het overschakelen van een geneesmiddel naar een ander.
• Bijwerkingen bij professionele blootstelling aan een geneesmiddel: blootstelling aan/contact met een geneesmiddel tijdens het uitoefenen van een beroep.
• Bijwerkingen van een geneesmiddel onder aanvullende monitoring, aangeduid met het symbool▼.

Meld daarnaast ook gevallen van misbruik en verkeerd gebruik van een geneesmiddel. Dit doe je via het online formulier (eenbijwerkingmelden.be), via e-mail (adr@afmps.be) of via een papieren meldingsfiche. Verkeerd gebruik van een geneesmiddel zonder bijwerkingen meld je via medication-errors@afmps.be.

Het Wit-Gele Kruis West-Vlaanderen won de Customer-Centered Organization Award als meest patiëntgerichte organisatie in 2023. Met een ijzersterk dossier overtuigden ze een professionele jury ervan dat ze alles op alles zetten om patiënten en hun omgeving te betrekken tijdens hun zorg.

Ben Willaert, directeur Zorg en Kwaliteit Wit-Gele Kruis West-Vlaanderen: “Aangezien we bij het Wit-Gele Kruis zorg verlenen bij patiënten thuis, in hun vertrouwde omgeving, zijn onze thuisverpleegkundigen eigenlijk bij hen te gast. Dit maakt patiëntgerichte zorg voor ons nog belangrijker om op in te zetten. Onze patiënten willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen en wensen ook meer en meer de regie van hun zorg mee in handen te nemen. Deze ambities realiseren we makkelijker door hierover met de patiënt en zijn mantelzorgers in dialoog te gaan.”

In het KB van 23 oktober 2023 staat de procedure verduidelijkt voor wie als zorgkundige geregistreerd wil worden. Dat kan door de aanvraag ondertekend en gedateerd met de juiste documenten aangetekend te versturen naar de bevoegde minister van Volksgezondheid.

Met deze procedure wordt tegemoetgekomen aan de vraag van onder meer NETWERK VERPLEEGKUNDE om het attest zorgkundige te verlenen aan studenten buiten de opleiding verpleegkunde. Zo creëren we een vangnet voor studenten die hun studies tot verpleegkundige vroegtijdig beëindigen. Daardoor heeft deze groep ook de mogelijkheid om na hun schoolactiviteiten als zorgkundige aan de slag te gaan.

In het nieuwe KB wordt rekening gehouden met 400 uren theoretisch en minstens 200 uren klinisch onderwijs in twee van de volgende drie gebieden: ziekenhuizen, woonzorgcentra en/of thuiszorg. Daarnaast komen studenten in aanmerking die slaagden voor het eerste jaar van de opleiding verpleegkundige verantwoordelijk voor de algemene zorg, basisverpleegkundige of vroedkundige. Net zoals wie een theoretische en klinische opleiding volgde in de ouderenzorg of wie succesvol minstens 150 uren stage volgde aan het bed van de patiënt, inclusief een stage in de ouderenzorg. Deze laatste twee bepalingen kunnen al dan niet plaatsvinden in het kader van de opleiding verpleegkundige verantwoordelijk voor de algemene zorg, basisverpleegkundige of vroedkundige.

Goed nieuws voor de zorgopleidingen bij de oktobertelling van de VLHORA. Bij de opleidingen verpleegkunde en vroedkunde zijn mooie stijgingen zichtbaar bij het aantal nieuwe studenten.

De Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) verzamelt jaarlijks op 1 oktober alle inschrijvingscijfers van de 13 Vlaamse hogescholen. Daarmee worden de tendenzen over de verschillende jaren heen in kaart gebracht. De opleidingen verpleegkunde zien het aantal studenten stijgen met 5,9 procent. Bij de vroedkundeopleidingen bedraagt de groei ruim 9 procent. De telling geeft zowel de cijfers weer van professionele bachelor- als graduaatsopleidingen.

Kan en mag je als verpleegkundige zelf beslissen om een onrustige patiënt te fixeren? Moet je als verpleegkundige verplicht hulp bieden als getuige van een verkeersongeval met gewonden? Het praktijkhandboek voor verpleegkundigen ‘Recht in mijn schoenen’ weet raad.

De juridische adviesgroep (JAG) van NETWERK VERPLEEGKUNDE schreef de afgelopen maanden aan een nieuwe uitgave van ‘Recht in mijn schoenen’. Dit praktijkhandboek biedt een antwoord op moreel-ethische en juridische vragen die verpleegkundigen zich in verschillende situaties stellen. De voorbeelden en omschrijvingen zijn uit het leven gegrepen en gebaseerd op ervaringen uit de dagelijkse praktijk.

Wie is aansprakelijk voor de schade die een zorgvrager oploopt na een verkeerd toegediende inspuiting? Of mag je als verpleegkundige wel zomaar medicijnen toedienen die de patiënt thuis in de kast heeft liggen en waarvan de werking gekend is? Elke casus wordt aan de hand van wettelijke bepalingen gekaderd met de nodige verwijzingen en bronnen. De JAG heeft een jarenlange expertise in de wetgeving over de verpleegkundige beroepsuitoefening.

Dit boek loodst de (student)verpleegkundige doorheen de wettelijke bepalingen binnen de beroepspraktijk. Een musthave voor studenten, verpleegkundigen en zorgkundigen om altijd recht in je schoenen te staan.

Op 25 oktober ging de eerste studiedag “Nu of nooit(?)! Op naar een krachtige verpleegkundige discipline in de GGZ” van vzw Letie door. Daarmee zet de vzw haar missie binnen de GGZ kracht bij.

Letie streeft ernaar om de verpleegkundige in de geestelijke gezondheidszorg door kennisontwikkeling en uitbouw van expertise te stimuleren en te ondersteunen. Door wetenschappelijke inzichten en goede praktijkvoering verder te ontplooien, te delen en verspreiden, te implementeren en uit te wisselen wil Letie de identiteit en de meerwaarde van het verpleegkundig beroep in de GGZ versterken. Letie vertrekt vanuit de complementariteit en gelijkwaardigheid van de GGZ-verpleegkunde met patiënten en andere disciplines.

Letie laat zich leiden en inspireren door een sterke GGZ-verpleegkundige body of knowledge en door toonaangevende theoretische kaders. Persoonsgerichte, belevingsgerichte, relationele, herstel- en contextgerichte visies en theorieën vormen de uitgangspunten. Letie engageert zich om de vertaling van deze theorieën en visies naar de praktijkvoering mee vorm te geven. Letie wil daarmee bijdragen aan kwaliteitsvolle GGZ vanuit het domein van de verplegingswetenschap, het onderwijs, de praktijk en het beleid.

De studiedag richtte zich naar verpleegkundig (klinisch) leiders en het verpleegkundig management en directies in de GGZ. Ook verpleegkundigen in een bepaald domein van de GGZ konden inschrijven.

Meer informatie over Letie en toekomstige studiedagen vind je op letie.be.

Iedereen herkent de haast iconische auto’s waarmee thuisverpleegkundigen van het Wit-Gele Kruis de baan op gaan. Wie in Oostende Chinyere – Chichi voor de collega’s – voorbij ziet rijden op weg naar een patiënt zal voortaan twee keer kijken. Chichi is een van de verpleegkundigen die werd verrast met een kleurrijke, gepersonaliseerde dienstwagen. Een bedankje van het Wit-Gele Kruis dat zijn verpleegkundigen hiermee in de schijnwerpers zet.

De brede glimlach op de bumper van de auto spreekt boekdelen. “Ik lach heel veel dus hebben ze mijn smile op de auto gezet”, grinnikt Chichi. “Ze noemen me wel eens het zonnetje in huis.” Een stralende zon en verwijzingen naar het strand maken de kleurrijke auto compleet. “Hij is heel herkenbaar, hé? De kinderen zien me tegenwoordig al van ver aankomen.”

“Ik was heel erg verrast toen ik de auto zag. Mijn collega’s hebben me na een interne oproep van het Wit-Gele Kruis genomineerd omdat ik altijd open sta voor iedereen. Ik vind het een heel leuk compliment, bovenop de surprise van de dienstwagen. Mijn patiënten zijn ook heel trots. Ze zeggen dat ze vereerd zijn dat ik hun verpleegkundige ben. Al moet ik zelf nog wat wennen aan zo’n opvallende auto.”