Up-to-date

Sinds 1 juni 2023 is het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin gefusioneerd met het Agentschap Zorg en Gezondheid. Beide overheidsdiensten vormen nu samen het Departement Zorg, bevoegd voor zorg en welzijn, met 800 medewerkers en een budget van zo’n 7 miljard euro.

Zo moet samenwerking over disciplines en sectoren heen gestimuleerd worden en moet gezondheidszorg een tandem vormen met welzijnswerk. “Chronische ziektes, meervoudige pathologieën, multimorbiditeit, langdurige zorg, … maken van geïntegreerde zorg de uitdaging van de toekomst”, zegt secretaris-generaal van het Departement Zorg Karine Moykens. “Met deze fusie geven we het goede voorbeeld. Zo kunnen we flexibel inspelen op de variatie aan zorgvragen. De bevoegdheden van het Agentschap Zorg en Gezondheid over financiering, zorgberoepen, de Vlaamse Sociale Bescherming, kwaliteit en organisatie van zorg en over gezondheidsbevordering en -bescherming komen in het Departement Zorg samen met beleidsontwikkeling, kennis en onderzoek, databeleid, Zorginspectie, het Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden (VIPA), lokaal sociaal beleid, armoedebestrijding en welzijnswerk.”

Concreet is het Departement Zorg verantwoordelijk voor:

• Beleidsvoorbereiding, beleidsontwikkeling, monitoring en opvolging van de beleidsdomeinen welzijn, volksgezondheid en gezin
• Erkennen, financieren, inspecteren en de kwaliteit bevorderen en bewaken van de Vlaamse zorg- en welzijnsaanbieders
• Infrastructuursubsidiëring
• De organisatie van de Vlaamse sociale bescherming
• De erkenning van gezondheidszorgberoepen
• Het bevorderen en bewaken van een gezonde levensstijl en leefomgeving
• Infectieziektes bestrijden en vaccinatieprogramma’s uitrollen

Sabine Stordeur is vanaf 1 september de nieuwe directrice-generaal van DGGS. Ze vervangt daarmee Annick Poncé die de functie drie jaar lang in moeilijke omstandigheden ad interim uitvoerde.

Tijdens de eerste vier jaar van haar carrière werkte Sabine Stordeur als verpleegkundige op de afdeling cardiovasculaire chirurgie in het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc. Daarna startte haar academische loopbaan aan de UCLouvain met een doctoraat in volksgezondheid. Daar geeft ze vandaag nog altijd les in gezondheidsbeleid. In 2007 werd ze expert bij het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) en in november 2020 werd ze projectmanager van de Task Force Vaccinatie voor COVID-19. Vandaag engageert ze haar voor de volksgezondheid als directrice-generaal van DGGS. Door haar ervaring beschikt ze over onmisbare inzichten die de strategische lijnen en een coherente visie en structuur kunnen uitzetten om de ambitieuze plannen binnen de FOD Volksgezondheid te bereiken.

Het Tijdschrift voor Geneeskunde en Gezondheidszorg bracht eerder in 2023 al een themanummer uit over de voorbereiding op rampen. Daarin werden de paraatheid van onze zorg onderzocht en voorstellen geformuleerd voor de toekomst. Die inzichten zijn nu gebundeld in een handig e-book. Het functioneren van onze eerstelijnszorg op kritieke momenten wordt bekeken, maar ook de verschillen en gelijkenissen tussen ons land en Nederland op vlak van beleidscoördinatie en operationele structuur bij rampen worden uit de doeken gedaan. Daarnaast komen de risico’s van overstromingen van zorginfrastructuur door de klimaatverandering aan bod en gaat een origineel onderzoek op zoek naar een antwoord op de vraag: had ons ons gezondheidssysteem voldoende capaciteit om tijdens de piek van de pandemie ook de terreuraanslagen in Zaventem en Maalbeek het hoofd te bieden?

Het boek kost 14,95 euro en kan je downloaden via tvgg-ebooks.be/product/rampengeneeskunde-uitgave-2023. Voor TVGG-abonnees is dit gratis.

Met de introductie van de basisverpleegkundige, maar ook door de nood aan duidelijke richtlijnen, is de wettelijke verankering van de positie van de bekwame helper intussen een feit. NETWERK VERPLEEGKUNDE gaf vanuit de Werkgroep Gehandicaptenzorg mee vorm aan de adviezen voor deze wetgeving.

De bekwame helper is iedere begeleider of coördinator die een basisvorming verpleegkundige handelingen volgde en aan wie de verpleegkundige enkele handelingen delegeert. Deze taken neemt de bekwame helper vrijwilliger op zich en bij twijfel of onduidelijkheid wordt meteen de hulp van een verpleegkundige of arts ingeroepen. Pas na een opleiding heeft de bekwame helper nu de toelating om bij een welbepaalde patiënt technische verstrekkingen uit te oefenen. Die opleiding gebeurt door een arts, een verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg of een basisverpleegkundige. Zij stellen ook eventuele bijkomende voorwaarden en waarschuwingscriteria op waar de bekwame helper alert voor moet zijn. Een regelmatige herevaluatie van de situatie en de gezondheidstoestand van de patiënt gebeurt ook door de arts, verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg of basisverpleegkundige die de opleiding aan de bekwame helper gaf, rekening houdend met ieders bevoegdheid.

Een document bepaalt de concrete modaliteiten van wat de bekwame helper al dan niet mag doen: welke technische verstrekkingen, onder welke voorwaarden, hoelang en met welke instructie- of opleidingsvoorwaarden. Daarin staat ook de identiteit van de patiënt, de identiteit van de bekwame helper die toelating krijgt en hoe het overleg tussen alle partijen moet verlopen. De patiënt geeft steeds schriftelijke toestemming.

“De wet zal bij veel scholen en voorzieningen de rechtsonzekerheid wegnemen”, zegt Griet Pitteljon, voorzitter van de Commissie Verpleegkundige Handelingen Vlaams Welzijnsverbond. Al ligt het in de praktijk moeilijk dat de gedelegeerde handelingen slechts aan één persoon worden toegekend. In organisaties die met leefgroepen werken is het beter om die toe te wijzen aan een groep van personen. “Ook de administratie moet eenvoudiger, zeker wanneer het gaat over het verplichte overleg. De arts of verpleegkundige stelt vandaag een document op waarin beschreven staat hoe het overleg tussen de bekwame helper en de arts of verpleegkundige zal plaatsvinden. Dat kan makkelijker. Laat, net zoals een regelmatige herevaluatie, het initiatief tot overleg over aan de arts of verpleegkundige, afhankelijk van de complexiteit van de gedelegeerde handeling. Voor het geven van basismedicatie of het aandoen van compressiekousen zijn minder overlegmomenten nodig dan voor het toedienen van sondevoeding.”

Om medische informatie correct en betrouwbaar weer te geven bestaat al jaar en dag de website Gezondheid en Wetenschap. Die is er nu ook in smartphone formaat, in de nieuwe app ZoekGezond. In plaats van te googelen naar symptomen en ziektebeelden hoopt initiatiefnemer Cebam dat mensen voortaan via de app naar informatie zullen zoeken. Alle teksten in de app en op de website zijn gebaseerd op wetenschappelijke bewijzen en door Cebam omgezet en actueel gehouden in toegankelijke taal voor burgers en patiënten.

De werkgroep taakdifferentiatie, taakdelegatie en taakverschuiving leverden eind april hun finale rapport af op het kabinet van Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke. In de werkgroep zaten vertegenwoordigers van verpleegkundigen (HBO5, bachelor en specialisten), zorgkundigen en artsen. Ook NETWERK VERPLEEGKUNDE werkte actief mee.

De opdracht bestond erin kritisch en out of the box na te denken over welke aanpassingen op de Wet op de Uitoefening van de Gezondheidsberoepen noodzakelijk en wenselijk zijn om tot een passende taakverschuiving, taakdelegatie en taakdifferentiatie voor verpleegkundigen te komen. Zo wil de minister toewerken naar kwaliteitsvolle, toegankelijke, werkbare, efficiënte en leefbare zorg die rekening houdt met de tekorten in de zorgsector.

In drie delen geeft het rapport weer waarom verpleegkundigen nog te vaak niet-verpleegkundige taken opnemen en suggereert het oplossingen met duidelijke randvoorwaarden om niet-verpleegkundige taken te identificeren en zo te delegeren. Daartoe werd een uitvoerige lijst opgesteld van (niet-)delegeerbare taken.

Daarnaast wordt ook het gestructureerd zorgteam beschreven, met coördinatie van verpleegkundige zorgen. Er zijn ook voorstellen in verwerkt over hoe de taakverschuiving tussen verpleegkundigen en artsen er uit kan zien en onder welke voorwaarden dit kan gebeuren. De minister noemt het verslag in een persbericht “bijzonder technisch, maar van onschatbare waarde om verder werk te kunnen maken van de noodzakelijke hervormingen. Het geeft de richting aan die we moeten bewandelen.”

Je kan het rapport raadplegen op netwerkverpleegkunde.be

Gezonde en veilige arbeidsomstandigheden zijn een voorwaarde voor gezonde en productieve arbeidskrachten. De EU-wetgeving inzake veiligheid en gezondheid op het werk is essentieel om de gezondheid en veiligheid van de bijna 170 miljoen werknemers in de EU te beschermen. Daartoe ontwikkelde Europa een richtlijn voor het veilig beheer van gevaarlijke geneesmiddelen en voor gezondheidswerkers die blootgesteld worden aan deze medicatie. Zij moeten beschermd worden. De richtlijn is gebaseerd op uitgebreide studies en gesprekken met experts en belanghebbenden. Een nood aan verdere opleiding, instructies en richtlijnen was al snel duidelijk, samen met een bindende wetgeving. Het resultaat is nu een breed en praktisch advies over het gebruik van gevaarlijke geneesmiddelen, dat op een eenvoudige en toegankelijke manier wordt weergegeven. Dit document is niet-bindend, maar is wel een handvat voor werknemers en werkgevers.

Je raadpleegt het op netwerkverpleegkunde.be.

Er komt licht aan het einde van de tunnel. Minister Vandenbroucke maakte de drie wetsontwerpen over de basisverpleegkundige, de bekwame helper en de klinisch verpleegkundig onderzoeker over aan het parlement. Ondanks de miljarden euro’s aan investeringen in de zorg, is de nood aan een allesomvattend plan om de zorgberoepen aantrekkelijker te maken zeer hoog. Dat laat de minister in een persbericht weten.

Om de duurzaamheid van gezondheidszorg te waarborgen vindt minister Vandenbroucke het belangrijk om te bekijken of zorgpersoneel adequaat wordt ingezet. Waar schuilen mogelijkheden om zorg anders te organiseren en taken te herverdelen? Hoe werken we toe naar geïntegreerde zorg? Hoe delen we knowhow in een multidisciplinair team? Als belangrijke stap kijkt de minister daarvoor naar een brede hervorming van het verpleegkundig beroep, dat nog onvoldoende naar waarde wordt ingezet.

“Als we hoogstaande zorg in ons land willen blijven verzekeren, moeten we niet alleen volop blijven investeren in onze gezondheidszorg, maar ook de inzet van ons zorgpersoneel herbekijken”, laat hij in een persbericht weten. “Zo is een brede hervorming van onze verpleegkundige zorg nodig om iedereen klaar te stomen voor de toekomst en de aantrekkelijkheid van het beroep te verhogen. Dit wil zeggen dat we niet alleen de verpleegkundige profielen, maar ook verpleegkundige handelingen in hun geheel onder de loep nemen en dit met één doel: alle verpleegkundigen in de praktijk naar waarde inzetten.”

De nieuwe zorgladder in de verpleegkundige is een toekomstgericht functiemodel waarbinnen ieder verpleegkundig profiel een plaats heeft. Met duidelijke verschillen, maar ook met haalbare doorgroeimogelijkheden. Eind 2023 worden de resultaten uit de Kamer verwacht. Ook aan de bekwame helper is gedacht, met een duidelijk statuut die de kwaliteit van leven van patiënten en van wie zorg geeft garandeert. Daarover moet eind september 2023 een beslissing vallen.

Na twintig jaar is de Wet Patiëntenrechten aan een update toe. Daar wordt momenteel hard aan gewerkt. In een communicatie naar Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke en professor Tom Goffin onderstreept NETWERK VERPLEEGKUNDE enkele belangrijke aandachtspunten in de toepassing van de huidige wet.

De actuele Wet Patiëntenrechten is nog niet door alle zorgberoepen even goed gekend en wordt dus niet even consequent toegepast. Zo zijn we met NETWERK VERPLEEGKUNDE van mening dat de wet geldt voor iedere persoon die deelneemt aan de gezondheidszorg. Niet alleen zorgverleners, maar ook ondersteunende medewerkers zoals maatschappelijk werkers en de (toekomstige) bekwame helpers. Gelet op de invoering van de gestructureerde equipe voor de verpleegkundige zorgen, is dit een belangrijk aandachtspunt.

Daarnaast is NETWERK VERPLEEGKUNDE van mening dat de verplichting om alle informatie schriftelijk te verstrekken niet nodig is wanneer de zorgverlener correct en professioneel met de zorgvrager en diens omgeving communiceert. Dit wil zeggen dat het patiëntendossier tijdig en zorgvuldig aangevuld en gedeeld wordt. De zorgvrager kan een schriftelijke bevestiging vragen, maar dit verplichten verhoogt de werkdruk nog meer en staat haaks op het beleid dat vandaag gevoerd wordt. Deze formaliteiten creëren ook meer afstand tussen zorgverlener en zorgvrager en bevorderen geen empathische communicatie.

Minister Frank Vandenbroucke keurde een KB goed dat financiële tegemoetkoming regelt voor de AUVB, de Algemene Unie der Verpleegkundigen van België. Daar zijn nu 45 beroepsorganisaties bij aangesloten. Het gaat om financiële steun voor een bedrag van 403.962,80 euro voor de werkingskosten, voorbereidingen en deelname aan vergaderingen en werkgroepen zoals de Federale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen, de TCV, de FRV, het KCE, de Planningscommissie, … NETWERK VERPLEEGKUNDE benadruk dat geen enkele euro van dat bedrag naar haar organisatie gaat.