Muziek bij verworven hersenschade

Hersenschade kan bij volwassenen ontstaan door trauma, ziekten, cerebrovasculaire incidenten of na chirurgie. Deze hersenschade kan leiden tot een achteruitgang in mobiliteit, taal of cognitie, maar ook tot veranderingen in sensoriek, geheugen of emotie. Elk van deze gevolgen heeft een invloed op de kwaliteit van leven. Biomedische theorieën suggereren dat muziek verschillende neurofysiologische processen kan stimuleren. De tot op heden uitgevoerde onderzoeken zijn echter zeer verschillend in steekproefgrootte en design, wat het moeilijk maakt om de accuraatheid van muzikale interventies te beoordelen.

Deze Cochrane review gaat na welk effect muzikale interventies hebben op het functioneel herstel bij volwassenen met niet-degeneratieve hersenschade. Een systematische zoektocht in meerdere databases, aangevuld met niet-gepubliceerde onderzoeken leidde tot de inclusie van 29 studies met een totaal van 775 deelnemers. Bij 90 procent van deze patiënten was de hersenschade te wijten aan een cva. De intensiteit van de therapie en de therapie zelf verschilden binnen de onderzoeken en de therapie kon aangeboden worden door muziektherapeuten of andere professionele zorgverleners. Therapie kon ritmisch zingen, muziek beluisteren, een instrument bespelen en bewegen op ritmische auditieve prikkels omvatten.

Wanneer de zorgverleners binnen de therapie gebruik maakten van ritmische muziek, hadden de patiënten gemiddeld een grotere stapsnelheid en grotere paslengte dan de deelnemers in de controlegroepen. Wanneer muzikale interventies werden aangeboden voor de motoriek van de bovenste ledematen, werd een positief effect opgemerkt in de bewegingssnelheid van de armen. Voor de functionaliteit van handen en armen zelf werd echter geen significant verschil gevonden tussen de interventie- en controlegroep. Muzikale interventies aangeboden aan patiënten met afasie na een cva hadden een positief effect op het kunnen benoemen en herhalen van woorden. In geen van de geïncludeerde studies werd voldoende bewijs gevonden dat dit soort therapie invloed heeft op geheugen en aandacht.

Het niveau van bewijs is matig voor de stapsnelheid en de paslengte. Voor de andere uitkomstmaten is het niveau van bewijs laag tot zeer laag, omwille van kleine steekproeven, verschillende onderzoeksmethoden en een hoog risico op bias.

Het gebruik van ritmische muzikale interventies lijkt een gunstig effect te hebben op motoriek van de onderste ledematen bij patiënten na een cva, wat van invloed is op de kwaliteit van leven. Voor de vlotheid van mobiliteit van de bovenste extremiteiten en communicatie kan het toepassen van muzikale interventies een meerwaarde hebben. Neveneffecten van muziektherapie werden in geen enkel onderzoek gerapporteerd.

Betekenis voor de praktijk

De effecten van muzikale interventies op het functieherstel van patiënten met verworven hersenschade zijn voornamelijk positief. Omdat schadelijke gevolgen in geen enkele studie vermeld werden, lijkt muziektherapie het proberen waard in de praktijk.

1. Universitair Ziekenhuis Antwerpen
2. Karel De Grote Hogeschool, Antwerpen; Cochrane Belgium, Belgian Center of Evidence Based Medicine (Cebam); Belgian Interuniversity Collaboration for Evidencebased Practice: a Joanna Briggs Center of Excellence (BICEP)
3. Belgium Cochrane, Belgian Center of Evidence Based Medicine (Cebam) – Magee WL, Clark I, Tamplin J, et al. Music interventions for acquired brain injury (Review). The Cochrane Library. First published: January 2017. DOI: 10.1002/14651858. CD006787.pub3