Nieuwseditie juli/augustus 2019

De Kaderopleiding van het NVKVV stopt

Het einde van een tijdperk

Honderden verpleegkundigen volgden over de voorbije bijna 50 jaar de Kaderopleiding in het NVKVV. De laatste cursisten studeren momenteel af. Door de hervormingen in het onderwijslandschap wordt die vorming sinds 1 september 2018 vervangen door het Postgraduaat Hoofdverpleegkundigen bij Odisee Brussel.

Sinds 1970 organiseerde het NVKVV de Kaderopleiding om verpleegkundigen en vroedvrouwen voor te bereiden op een leidinggevende functie in de zorg. Sinds 2008 was die vorming onderdeel van het aanbod van CVO Lethas in samenwerking met Odisee (Hogeschool Universiteit Brussel) maar ging nog steeds door binnen de gebouwen van het NVKVV. De opleiding duurde 2 jaar en bracht inzichten, theorie en praktijk samen. Je kon kiezen uit drie modules: de module algemene verzorgingsinstellingen, geriatrie en ouderenzorg, of psychiatrische instellingen. De opleiding was erkend door het Ministerie van Onderwijs. Na afronding ontvingen de cursisten een officieel erkend diploma.

De recente cursussen waren gebaseerd op het functieprofiel van de hoofdverpleegkundige (KB 13/07/2006) waar ook de werkgroep hoofdverpleegkundigen van het NVKVV aan meewerkte. Wanneer je een HBO5-diploma of een bachelordiploma verpleegkunde en twee jaar beroepservaring had, kon je starten met de kaderopleiding. Naast theorie kreeg je een heleboel praktijk, werkte je projecten uit, ging je op studiebezoek of studiereis en rondde je je opleiding af met een eindwerk.

In de beginjaren was de verplaatsing naar Brussel voor een aantal cursisten niet evident en bood het NVKVV ook overnachting en ontbijt op haar locatie aan. Ook werd er in die tijd nog een warme maaltijd voor de cursisten gekookt. Met het einde van de Kaderopleiding sluit het NVKVV hier een bijzonder tijdperk af waar heel wat cursisten met veel plezier aan terugdenken.

Van arbeidster tot hoofdverpleegkundige

Sonja Croonen (52) is hoofdverpleegkundige in het WZC Sint Antonius in Peer. Zij behoort tot de laatste lichting cursisten van de Kaderopleiding en studeert in juni 2019 af. Dat diploma is een pracht van een bekroning na moedige keuzes. Sonja werkte 15 jaar in een fabriek  maar ze nam ontslag en ging weer studeren. Ze werkte vier jaar als zorgkundige in het WZC Sint Antonius in Peer. Dat gaf haar zin in meer en ze volgde de opleiding gegradueerde verpleegkundige via het project 600. Ze werkte vijf jaar als verpleegkundige op het moment dat haar diensthoofd uitviel wegens een langdurige ziekte en Sonja haar verving. Twee jaar later werd ze benoemd tot adjunct-hoofdverpleegkundige en nog eens 2 jaar later, sinds drie maanden, runt ze een eigen afdeling binnen het woonzorgcentrum.

Bij haar start als adjunct-hoofdverpleegkundige voelde Sonja dat ze meer bagage nodig had om die functie op te nemen en startte ze met de Kaderopleiding van het NVKVV. Die extra opleiding was ook een vraag van haar directie en een die ze graag opnam, al ligt Brussel niet bij de deur voor haar. Sonja: ‘Terug naar de schoolbanken was niet zo’n erg grote stap want pas vijf jaar voordien rondde ik mijn opleiding verpleegkunde af. Maar stilzitten, dat zit niet in mijn cultuur. En ook al het computerwerk ligt me niet zo maar ik kreeg hulp van mijn medestudenten. We zijn in die twee jaren opleiding een hechte groep geworden.

De kaderopleiding heeft me geleerd om breder te kijken op veel verschillende vlakken. Vooral de communicatievakken leerden me mijn mannetje te staan en leiding te geven aan een groep. We hebben veel geoefend met casussen vanuit het werkveld en vandaaruit de theorie aangereikt gekregen. Dat was super boeiend. Nu ben ik nog mijn eindwerk aan het afronden met als titel “inspraak versus weerstand”. Ik heb mijn team bevraagd over de samenstelling van de leefgroepen in het woonzorgcentrum en vandaaruit formuleer ik een onderbouwd voorstel voor de directie. Ik trachtte medewerkers te betrekken vanaf het begin van het project om zo een mogelijke weerstand om te buigen naar medewerking. Met de nieuwbouw die nu bijna klaar is, was dit het juiste moment om die discussie te voeren.

De kaderopleiding heeft me geleerd om mijn ideeën naar voor te brengen in groep. Ik wist dat dat een werkpuntje van me was. De cursus heeft die twijfel weggenomen.’

De Kaderopleiding: een meerwaarde

Dirk Van Roy (54) is coördinerend hoofdverpleegkundige van de spoedgevallendienst van het Universitair Ziekenhuis in Antwerpen. Een jaar geleden, op 30 juni 2018, studeerde hij af als cursist van de Kaderopleiding van het NVKVV.

Dirk startte zeven jaar geleden vanuit het team als leidinggevende verpleegkundige op de spoeddienst, eerst als unitverantwoordelijke (adjunct), daarna als waarnemend hoofdverpleegkundige. In 2016 volgde daar – na een assessment door het ziekenhuis – een aanstelling als hoofdverpleegkundige van de spoedgevallendienst op. Zijn werkgever vroeg hem daarbij om ook een masteropleiding of een kaderopleiding te volgen als basis voor die opdracht.

Dirk Van Roy: ‘Ik vroeg de programma’s van beide cursussen op. Hoewel beide opleidingen raakpunten hebben bijvoorbeeld in wetgeving, projectwerking en evidence based werken, hebben ze een andere insteek. Een masteropleiding wordt gegeven op universitair niveau, daar ligt de focus eerder theoretisch en toegespitst op wetenschappelijk onderzoek. De kaderopleiding is eerder praktijkgericht om je leiderschapsvaardigheden te versterken. Ze focust op interactie met mensen, coachen, teammanagement, het omgaan met verandering, motiveren, ethiek… Je krijgt meer inzicht in je persoonlijke stijl als leidinggevende en leert je leidinggevende vaardigheden en competenties in te zetten op de werkvloer. Die praktijkgerichte benadering voelde voor mij als een meerwaarde in het uitvoeren van mijn functie.

Dat werkte: ik kreeg door de kaderopleiding meer tools in handen om mijn team te organiseren, om veranderingen te implementeren en een positieve evolutie te starten op onze dienst. Ook al had ik in voorgaande jaren al heel wat opleidingen gevolgd waarin speciale aandacht gegeven werd aan people management zoals een leraren- en een mentoropleiding, toch was het volgen van de kaderopleiding een grote ‘plus’. De cursus maakte me ook wakker voor ethische vragen die bepaalde beslissingen met zich meebrengen. En de lessen over sociale zekerheid gaven me meer inhoud bij vragen van personeelsleden. Tijdens de lessen voelde je dat de docenten, allemaal experten in hun vakgebied, uit de praktijk kwamen en daardoor een sterk herkenbaar verhaal brachten. We werden zeer goed begeleid en ook de mensen die voor de omkadering zorgden waren zeer bereikbaar als je met vragen zat.

Het was een topcursus, al waren het ook twee erg zware jaren: 900 uren les met heel wat werkjes combineren met het managen van een grote spoeddienst, dat vroeg veel energie. Het is geen cursus die je laid back er even bijneemt maar wel een die een meerwaarde is in mijn leven en die me sterker doet staan in mijn werk.’

Competenties en innovaties

Patricia Decoster (47) is hoofdverpleegkundige in het PVT (Psychiatrisch Verzorgingstehuis) Sint-Kamillus in Heverlee en al ‘haar hele leven’ lid van het NVKVV. Op het moment dat ze startte met de Kaderopleiding, twaalf jaar geleden, werkte ze als bachelorverpleegkundige. Tijdens haar tweede jaar werd ze hoofdverpleegkundige van een acute psychiatrische afdeling. Patricia Decoster: ‘Ik herinner me die twee jaren van de opleiding als een fijne tijd. Het eerste jaar was voor mij soms bijbenen omdat ik nog geen praktijkervaring als hoofdverpleegkundige had, maar tijdens mijn tweede jaar veranderde dat en herkende ik veel van de casussen en voorbeelden die aangehaald werden. Dat was de meerwaarde van de cursus, dat je voelt dat je collega’s met gelijkaardige problemen te maken hebben zoals te weinig personeel door grieptoestanden of discussies over procedures of werktijden.

Veel van de vakken die we toen gekregen hebben, blijven me vandaag nog bij. Een heleboel communicatietechnieken, bijvoorbeeld, maar ook de discussies over ethische vragen. Ze maakten me bewust van mijn eigen evolutie en sterke kanten en hoe ik die kan inzetten. En hoe ik kan blijven werken aan wat niet mijn sterke kant is. Die persoonlijke evolutie is nooit klaar. Ook blijft er zoveel te ontdekken in hoe mensen functioneren in team, hoe je competenties kan laten groeien, hoe innovaties werken, hoe je verandering aanpakt en nog zoveel meer.

Met de groep van de Kaderopleiding zijn we ook op studiereis naar Denemarken geweest om er kennis te maken met de organisatie van de gezondheidszorg daar. Ook een erg verrijkende ervaring. Wat me van die dagen vooral is bijgebleven is welke beroepsfierheid de verpleegkundigen er uitstraalden.

Met een aantal collega’s van toen hou ik nog steeds contact. We kunnen bij elkaar terecht met vragen en spelen informatie door. Ik ben ook lid van de werkgroep Hoofdverpleegkundigen van het NVKVV en ook daar kan ik terugvallen op een sterk netwerk. Daarnaast ben ik voorzitter van het regionale netwerk Hageland-Leuven en lid van stuurgroep van de regionale netwerken van het NVKVV. En vorig jaar kreeg ik de vraag om jurylid voor de eindwerken van de Kaderopleiding te zijn, iets wat ik heel fijn vond want het bracht me opnieuw in contact met een heleboel nieuwe ideeën en evoluties.’