Cursus Rampenmanagement NVKVV

 

‘Verpleegkundigen hebben een cruciale rol bij rampen’

 

Op 14 maart organiseerde het NVKVV een grote rampenoefening op de zeedijk van Oostende. Twee “drenkelingen” werden gered uit zee. Wat een goeie week later gebeurde, was geen oefening: twee aanslagen op de luchthaven van Zaventem en de Brusselse metro eisten 31 slachtoffers. Beide gevallen maakten één ding duidelijk: het enorme belang van (getrainde) verpleegkundigen op het terrein.

De rampenoefening tijdens de Week van Verpleegkundigen was indrukwekkend. Bij een reddingsactie op zee zijn 22 partijen betrokken, die gaan van kust- en strandredding over scheepvaartinstanties, vier alarmcentrales, de ministeries van Volksgezondheid en Defensie tot tien kustburgemeesters. Met zoveel partners is een perfecte samenwerking cruciaal en precies dat werd duidelijk tijdens de oefening. Op het veld was vooral voor de verpleegkundigen een belangrijke rol weggelegd: zij dienden de eerste zorgen toe meteen na het aan land brengen van de slachtoffers, zorgden voor transport naar de ambulance en gingen onderweg naar het ziekenhuis verder met de reanimatie.

 

Switch maken

In Brussel waren de omstandigheden anders: dit was geen oefening, en de plaats van het gebeuren werd achteraf door velen omschreven als een “chaotische oorlogszone”. Toch hadden de verpleegkundigen ook hier een cruciale rol: zij moesten orde brengen in de chaos, slachtoffers triëren, en de eerste zorgen toedienen. ‘Eigenlijk zijn deze taken het verlengde van hun dagelijkse bezigheden op de spoedgevallendienst of in de ambulance’, zegt voormalig spoedverpleegkundige Marc Van Bouwelen. ‘Alleen zijn de omstandigheden helemaal anders. In een ziekenhuis worden alle mensen en middelen ingezet voor één patiënt. Bij rampen zijn er tien, twintig, honderd… patiënten. Verpleegkundigen moeten op zo’n moment helemaal anders gaan denken, een switch maken naar een collectieve aanpak. Dat is vaak niet evident: verpleegkundigen zijn geneigd om meteen te beginnen helpen, maar in geval van een ramp primeert de organisatie boven de eerste patiënt die ze tegenkomen. Ze moeten de situatie inschatten, de medische keten voorbereiden, slachtoffers triëren en medische zorgen toedienen. Daarbij komt ook de psychosociale ondersteuning en de opvang van de slachtoffers en familie.’

 

Een complete opleiding

Om verpleegkundigen en andere zorgverleners hiervoor te trainen, biedt het NVKVV een cursus Rampenmanagement aan. Marc Van Bouwelen is medeorganisator en lector. ‘De cursus is ontstaan eind jaren 80’, zegt hij. ‘Het Heizeldrama had toen al plaatsgevonden, net als de scheepsramp voor de haven van Zeebrugge. Enkele artsen bij Defensie hadden het gevoel dat ze daar iets mee moesten doen, en richtten samen met de universiteit van Leuven een eerste cursus rampenmanagement op. Het NVKVV wist meteen dat dit voor verpleegkundigen ook interessant was en sloot zich bij hen aan. Zij zorgden voor een bijkomend, meer praktijkgericht cursusdeel. Nadien toonden ook andere hulpdiensten, zoals politie en brandweer, hun interesse. Zo is de cursus geëvolueerd naar een complete, tiendaagse opleiding waarin we de volledige medische keten bekijken. Wij kunnen alle zorgverleners – (spoed)artsen, verpleegkundigen, politie, brandweer, verantwoordelijken van het Rode Kruis… – aanraden om de cursus te volgen: in deze tijden van terrorismedreiging is die kennis helaas actueler dan ooit.’

 

Cursus Rampenmanagement

De cursus rampenmanagement wordt jaarlijks aangeboden door het NVKVV, de faculteit Geneeskunde (afdeling Urgentiegeneeskunde) van de KULeuven en Defensie (Koninklijke Militaire School en de Medische Component). Diverse experten uit de andere Vlaamse universiteiten geven er les. Hij bestaat uit een basismodule en een aantal gespecialiseerde modules, zoals ziekenhuisrampenplanning, medische technieken en psychosociale hulpverlening, opgedeeld in theorie, praktische demonstraties en oefeningen. De basismodule duurt tien dagen. Specifiek voor artsen en verpleegkundigen is er ook een verkorte versie van twee dagen. Daarin komen dezelfde onderwerpen aan bod, toegespitst op het optreden van het eerste team ter plaatse. De cursus geeft recht op betaald educatief verlof.

 

Interesse? Bij NVKVV-secretariaat kun je een aanvraag indienen: navorming@nvkvv.be of 02 737 97 85.

 

22 maart 2016: explosies op Zaventem

Spoedverpleegkundigen Luc Orlans en Jan Vaes, respectievelijk hoofdverpleger/coördinator Interventiediensten MHKA (Militair Hospitaal Koningin Astrid) en adjudant-chef, volgden allebei de lange opleiding Rampenmanagement. Hun kennis bleek – totaal onverwacht – van levensbelang, toen ze op 22 maart werden opgeroepen voor wat aanvankelijk werd omschreven als “een explosie op Zaventem”. ‘We waren al onderweg toen we bericht kregen dat er meer aan de hand was en dat het wellicht om een bomaanslag ging’, zegt Luc. ‘Maar dan nog konden we niet vermoeden in welke ravage we zouden terechtkomen. De luchthaven leek veranderd in een oorlogsgebied. Er heerste chaos, overal lagen slachtoffers, de schade was enorm. Eén seconde overviel het ons, konden we alleen maar wezenloos rondkijken. Maar we herpakten ons en gingen aan het werk. Hiervoor waren we opgeleid, we wisten wat we moesten doen. Ik was er als adjunct-directeur Medische hulpverlening en begon meteen een medische structuur op poten te zetten. Ook daarbij kwam de kennis uit de cursus me heel erg van pas: ik had een houvast, ik wist precies waar ik naartoe wilde. Dat merkte ik vooral op de momenten waarop ik snel beslissingen moest nemen. Normaal gezien hoort bij de triage van slachtoffers bijvoorbeeld een speciaal formulier voor de registratie. Maar ik heb die dag heel snel besloten om dat te laten vallen. Er was gewoon geen tijd voor. We hadden slechts twee prioriteiten: patiënten stabiliseren en het terrein leegmaken. Al de rest konden we later doen.’ Jan Vaes sluit zich hierbij aan: ‘Ik was als regulator in Zaventem: het was mijn taak om de patiënten te verdelen over de verschillende ziekenhuizen. Op zo’n moment kun je niet “volgens het boekje” werken: de aanvoer van slachtoffers is te groot, er heerst chaos en het onveiligheidsgevoel is enorm. Dankzij de cursus hadden we toch een duidelijke richtlijn voor ogen. Dat is een grote meerwaarde in dergelijke omstandigheden.’

Na de gebeurtenissen in Zaventem pleit Luc Orlans ervoor om de verkorte opleiding van twee dagen verplicht te maken voor alle hulpverleners zodat ze verpleegkundigen en artsen beter kunnen bijstaan: ‘Op de luchthaven waren heel veel mensen van de brandweer aanwezig, maar er was geen brand om te blussen. Daarom hebben zij ons toen geholpen met het dragen van slachtoffers. Maar ze waren niet allemaal op de hoogte van onze medische structuur, waardoor het soms te snel ging. Er werden bijvoorbeeld slachtoffers op de medische post gebracht die nog niet waren gezien door de medische equipe. Als zij allemaal de cursus zouden volgen, zouden ze precies weten welke structuur wij op zo’n moment opzetten. Daardoor zouden we nog beter op elkaar kunnen inspelen.’

 

Author: Evelien Roels

Leren leiding geven

 

De Kaderopleiding van het NVKVV helpt je op weg.

Goede hoofdverpleegkundigen zijn de spil van een team en onmisbaar in een kwaliteitsvolle zorg. Daarom organiseert het NVKVV, samen met het CVO Lethas, reeds jaren de Kaderopleiding voor (toekomstige) leidinggevenden in de zorg.

De Kaderopleiding omvat verschillende modules over twee jaar en is een praktijkgerichte voorbereiding op een leidinggevende functie in een algemene zorginstelling, in geriatrie en ouderenzorg of in een psychiatrische zorgingsinstelling. De docenten zijn allen experten in hun kennisgebied met jaren ervaring.

Enkele voorbeelden van modules zijn: beleid en organisatie van de gezondheidszorg, communicatie, sociale vaardigheden en leidinggeven, management van patiëntenzorg en van een verpleegafdeling, ethiek en gezondheidszorg, informatie en literatuur, en leidinggeven in de praktijk. In het eerste jaar wordt voornamelijk gefocust op de theorie, het tweede jaar neemt de praktische toepassing ervan op. Wanneer je al kennis hebt over leidinggeven, kan je ook één of meerdere modules volgen en is vrijstelling mogelijk voor andere. Na afronding van het eindwerk ontvangen de cursisten een officieel diploma dat erkend is door het Ministerie van Onderwijs en Vorming.

 

De Kaderopleiding praktisch

De Kaderopleiding staat open voor gegradueerde en bachelor verpleegkundigen met minimum twee jaar beroepservaring. Ook andere professionals uit de zorgsector zijn welkom. De opleidingsdagen worden zoveel mogelijk gegroepeerd in drie opeenvolgende dagen van 8u30u tot 16u45 en gaan door in de lokalen van het NVKVV, Vergote Square 43 – 1030 Brussel.
De Kaderopleiding is erkend in het kader van Betaald Educatief Verlof. Per opleidingsjaar betaal je € 900. Leden van het NVKVV ontvangen € 100 korting op die prijs, wat méér is dan het bedrag van een lidmaatschap.

Meer informatie en inschrijven: www.nvkvv.be/kaderopleiding en www.lethas.be/Nursing

Heb je vragen? Stuur een mailtje naar j.smeets@cvolethas.be (secretariaat) of kate.meier@cvolethas.be (coördinator).

 

‘De Kaderopleiding: een meerwaarde in mijn leven’

Viviane Vanrossum (50) is ex-cursiste van de Kaderopleiding van het NVKVV. Ze vertelt: ‘Meer achtergrond in wat ik doe, was mijn drijfveer om te starten met de Kaderopleiding. Door de cursus te volgen, kreeg ik ook steeds meer zin om de taak van hoofdverpleegkundige op te nemen. Vrienden en collega’s stimuleerden me ook daartoe. Dus ging ik solliciteren. Nu werk ik sinds twee jaar als hoofdverpleegkundige in Huize Sinte-Angela, een WZC in Onze-Lieve-Vrouw Waver.

Door de cursus te volgen, heb ik met andere ogen leren kijken en breder leren denken. De cursus Communicatie heeft me als persoon laten groeien. De tips die we meekregen, gebruik ik dagelijks zoals het formuleren van ik-boodschappen voor het geven van goede en minder goede feedback en het gebruik van de juiste vergadertechnieken. Ook de cursus Ethiek leerde me anders omgaan met moeilijke vragen in de zorg.

De cursus combineren met mijn werk was niet altijd even eenvoudig. Ik had recht op dagen Betaald Educatief Verlof maar die had ik nodig om de lesdagen te kunnen volgen. Voor het studeren en voor het maken van mijn taken, nam ik mijn persoonlijke verlof op. De cursus vroeg dus wel wat energie maar gaf ook heel wat energie. En op moeilijke dagen was er altijd een mede-cursist die een por gaf: “Kom aan. We gaan door!”

 

Ik ben heel erg blij dat ik de cursus gevolgd heb. Die heeft me de nodige achtergrond gegeven om mijn functie als ‘hoofd’ op te nemen en is een meerwaarde in mijn leven door de persoonlijke groei die ik gemaakt heb. Ik ben erg blij met mijn werk en mijn nieuwe functie.’

 

Author: Els Put