“Samen machteloos zijn is ook goede zorg”

We zetten graag de mensen achter de werkgroepen in de kijker. Wie zijn ze en waar komt hun passie voor verpleegkunde vandaan? Joke Lemiengre (43 jaar) is kernexpert zorgethiek binnen het expertisecentrum Resilient People in het UC Leuven-Limburg en was tot 2020 lid van de werkgroep Ethiek. Door haar kankerdiagnose in 2021 werd ze ongewild ervaringsdeskundige als zorgvrager. NETWERK VERPLEEGKUNDE wil Joke bedanken voor haar jarenlange inzet voor de zorg, de verpleegkundigen en onze beroepsorganisatie.

Waarom ben je verpleegkundige geworden?

Mijn vader was huisarts, mijn moeder verpleegkundige. Ik werd van jongs af aan geconfronteerd met het belang van goede zorg. Ik wou iets betekenen voor mensen en voor de maatschappij. Toch draaide dat anders uit dan verwacht. Na drie jaar verpleegkunde studeerde ik verpleegwetenschappen aan de universiteit en daarna kon ik doctoreren binnen de biomedische wetenschappen. Dat traject voedde mijn passie voor ethiek in de zorg. De keuze om les te geven en onderzoek te doen aan het UC Leuven-Limburg bood de kans om op een creatieve, praktijkgerichte manier mijn visie op ethiek uit te dragen in de brede zorgsector. Nu ik zelf als zorgvrager reken op de hulp van zorgverleners, merk ik des te meer dat een warmmenselijke zorg echt het verschil maakt.

Wat boeit je in je job?

Verpleegkunde daagt je uit op alle vlakken: intellectueel, technisch, organisatorisch en bovenal op menselijk en relationeel vlak. Je werkt met enorm kwetsbare mensen in complexe situaties. Dat vergt veel van een verpleegkundige. Ik ben gefascineerd door al die facetten. Tijdens mijn loopbaan heb ik geprobeerd studenten bewust te maken van de impact die ze hebben op hun zorgvrager en op zichzelf. Als je voelt dat je iets betekent voor je patiënten, heb je meer kans om je job vol te houden.

Wat is een belangrijke eigenschap van een verpleegkundige?

Wat kan een verpleegkundige niet? Het allerbelangrijkste voor mij is aandacht hebben voor de totale zorgvraag en dieper durven kijken dan wat je voor je ziet. Het gedrag van een patiënt heeft misschien een heel andere oorzaak dan de initiële diagnose. Je kiest er niet voor om patiënt te zijn, je kiest wel voor je job als zorgverlener. Dat inzicht kreeg ik door zelf aan de andere kant te staan. Daarnaast zijn ook verantwoordelijkheid en deskundigheid essentieel, en vooral een open, ontvankelijke houding. Leren omgaan met feedback, je eigen handelen kritisch bekijken en je afvragen of je het goede gedaan hebt: zelfreflectie leidt tot duurzame groei. En als ik nog iets mag toevoegen: wees jezelf, speel geen rolletje. Durf die witte schort weg te denken en je professionele, menselijke ik te zijn.

Wat zijn de mooie momenten op de werkvloer?

Na een intensieve therapie kreeg ik te horen dat de behandeling niet aansloeg. Ik was gebroken. Ze lieten me die dag voornamelijk met rust tot er plots een student binnenkwam. Ze vroeg of ze iets voor me kon doen. Ik zei dat ik niet wist wat dus stelde ze voor om mijn bed op te maken. De manier waarop ze dat deed, was zo zorgzaam, zo echt. Ze was er voor mij. Dat voelde ik. Dat moment blijft me echt bij. Het moeten niet altijd zware gesprekken of grote woorden zijn. Samen machteloos zijn is ook goede zorg. Dat het een studente was, maakte het extra speciaal.

Zijn er ook minder fijne momenten?

Absoluut. Dat hoort erbij. Toch heb ik het gevoel dat verdriet, boosheid en angst vaak uit de weg gegaan worden. Een bewoner in een woonzorgcentrum die zich neerslachtig voelt, wordt gesust met de boodschap dat zijn dochter straks op bezoek komt. Met andere woorden: stop maar met verdrietig zijn. Toen ik zelf emotioneel een zware dag had in het ziekenhuis, zei de verpleegkundige me dat ik me geen zorgen moest maken, want dat ze ‘hier in het ziekenhuis zoveel kunnen’. Ze bedoelde het goed, maar eigenlijk mag je gewoon verdrietig zijn. Dat is oké. Je begrepen voelen en gezien worden: dat is de essentie op zo’n moment.

Wat zijn de uitdagingen voor vandaag en morgen voor verpleegkundigen?

Voor mij is de grootste uitdaging het zoeken naar een manier waarop warmmenselijke zorg een kans blijft krijgen. Alles moet snel en efficiënt verlopen. Dat leidt tot versnippering van de zorg, minder patiënttevredenheid en frustraties bij verpleegkundigen. Daarom pleit ik voor continue, persoonsgerichte zorg. Dat maakt ons zorgsysteem niet minder efficiënt, integendeel.

Wat doe je in je vrije tijd?

Ik ben terminaal. Ik heb geen zicht op wanneer of hoe mijn laatste dag zal zijn. Daarom probeer ik nog zoveel mogelijk te verbinden met de mensen die ik graag heb: mijn gezin, familie, vrienden. En met mezelf. Ik wandelde graag in de natuur. Het bewegen lukt me niet altijd zo goed meer, maar de nabijheid van de personen die ik liefheb en goede muziek brengen me de rust en betekenis die ik nodig heb.

Wil jij ook lid worden van de werkgroepen of Regionale Netwerken van NETWERK VERPLEEGKUNDE? Schrijf je in met een mailtje naar info@netwerkverpleegkunde.be.