Verpleegkundigen voorbereiden op klimaatimpact

Context

Klimaatverandering veroorzaakt verschillende gezondheidsproblemen waaronder vectoroverdraagbare ziekten, cardiovasculaire aandoeningen, nieraandoeningen, neurologische aandoeningen en mentale gezondheidsrisico’s. De gezondheidssector heeft zelf een hoge uitstoot van emissiegassen en produceert een aanzienlijke hoeveelheid afval.

Methode

IVAREM organiseerde in samenwerking met Thomas More Lier twee klimaatworkshops in maart 2023: een gastles over klimaat en gezondheid en een duurzaamheidsdebat. De gastles voor derdejaarsstudenten verpleegkunde benadrukte de relatie tussen klimaatverandering en gezondheid, met aandacht voor bewustwording en betrokkenheid van verpleegkundigen. De interactieve lessen omvatten vier hoofdstukken: broeikasgassen, impact op gezondheid, wereldwijde duurzaamheidsdoelen (SDG’s) en interventies voor verpleegkundigen.

Resultaten

Hoewel de meerderheid van de 35 aanwezige studenten in de les de impact van klimaatverandering op gezondheid erkende, vond niemand van hen dat verpleegkundigen voldoende voorbereid werden op deze gevolgen. Onderstaande aanbevelingen zijn gebaseerd op de vier thema’s van de Green Deal Duurzame Zorg Vlaanderen 2023.

• Gezondheidsrisico’s:
  1. Ziekenhuizen: personeel opleiden over klimaatgerelateerde gezondheidsrisico’s, infrastructuur aanpassen, gezonde voeding bevorderen, ramp- en epidemietraining
  2. Verpleegkundigen: omgevingsrisico’s herkennen, gezondheidsadvies geven zoals bij hittegolven
  3. Opleiding: klimaatonderwijs integreren, duurzame praktijklessen voor studentverpleegkundigen, bewustwording van gezondheidsrisico’s waaronder nieuwe fenomenen zoals solastalgie en eco-angst
• Verkleinen van de afvalberg/transitie naar een circulaire industrie:
  1. Ziekenhuizen: afvalprotocollen, personeelseducatie, gebruik van duurzame materialen
  2. Verpleegkundigen: zuinig omgaan met materiaal, scheiden van afval, meedenken over innovatie en duurzaamheid
  3. Opleiding: duurzame zorgtraining aanbieden
• Duurzame mobiliteit en energie- en waterverbruik:
  1. Ziekenhuizen: duurzame energie en verlichting implementeren, duurzame mobiliteit bevorderen
  2. Verpleegkundigen: energiezuinig gedrag vertonen, waterbesparende maatregelen
  3. Opleiding: bewustzijn creëren over energie- en waterverbruik
• Vergroening van de campussen en infrastructuur:
  1. Ziekenhuizen: groene daken, tuinen en planten voor biodiversiteit, hittebeheersingssystemen
  2. Verpleegkundigen: voorstellen opties rond vergroening
  3. Opleiding: curriculum aanbieden rond klimaatverandering en duurzame opties

Conclusie

Klimaatverandering heeft directe gevolgen voor de gezondheid en de zorgsector. Verpleegkundigen en studenten zijn onvoldoende voorbereid op deze gevolgen en missen de nodige kennis. Hogescholen en ziekenhuizen spelen een belangrijke rol bij het sensibiliseren van het belang van duurzaamheid en klimaatverandering bij verpleegkundigen. Het is noodzakelijk om het curriculum uit te breiden en te actualiseren om verpleegkundigen voor te bereiden op de gezondheidsgevolgen van klimaatverandering.