Voorbereiding op chirurgische ingreep mits psychologische voorbereiding

Cochrane Corner komt tot stand in samenwerking met CEBAM, Belgian Branch of the Dutch Cochrane Collaboration, zie www.cebam.be

Nursing oktober 2016

Tekst Marleen Corremans1,2, Jef Adriaenssens1,3,4, Bart Geurden1,2,5, Trudy Bekkering1

De manier waarop mensen denken en zich voelen voor een operatie kan invloed hebben op hun gevoelens en gedrag erna. Zo kunnen preoperatief angstige mensen achteraf meer pijn ondervinden. Uit een systematic review uit 1993 bleek dat psychologische voorbereidingstechnieken de pijn na een chirurgische ingreep reduceerden en dat patiënten hun activiteiten sneller terug opnamen. De opnameduur nam af en negatieve emoties zoals angst of depressie, verminderden.

In de Cochrane review die op deze plek wordt besproken6, werden de gunstige (en schadelijke) effecten van psychologische voorbereiding nog een keer bekeken bij mensen die chirurgie onder totale narcose ondergaan. De psychologische voorbereiding moest voor de chirurgische procedure plaatsvinden. Uiteindelijk werden 105 RCT’s (randomized controlled trials) opgenomen met een totaal van 10.302 proefpersonen.

Zeven psychologische voorbereidingstechnieken werden bekeken: procedurespecifieke informatie (welke operatie, wanneer en hoe, 48 studies), zintuiglijke informatie (hoe de procedure zal aanvoelen en welke zintuiglijke ervaringen hiermee gepaard zullen gaan, zoals smaak of geur, 37 studies), gedragsinstructies (wat de patiënten best zouden doen, 59 studies), cognitieve interventies (technieken met als doel de gedachtengang van de patiënt te veranderen, 20 studies), relaxatietechnieken (31 studies), hypnose (3 studies) en emotiegerichte interventies (technieken die mensen helpen met hun gevoelens om te gaan, 10 studies). 61 studies hadden pijn als outcome, 14 het herstelgedrag, 59 opnameduur en 49 negatieve emoties.

Psychologische voorbereiding van chirurgische patiënten verminderde postoperatieve pijn en negatieve emoties in vergelijking met de controlegroep. De verblijfsduur daalde met een halve dag. Gedragsinstructies zouden het herstelgedrag kunnen bevorderen. Om de resultaten hiervoor te kunnen vergelijken is echter eerst meer overeenstemming nodig over de te gebruiken meetinstrumenten.

Procedurespecifieke informatie verminderde de pijn niet, maar deed wel de verblijfsduur afnemen en verminderde de negatieve emoties. Cognitieve informatie deed de pijn niet afnemen en had geen significant effect op de verblijfsduur of op de negatieve emoties. Relaxatietechnieken deden postoperatieve pijn afnemen en negatieve emoties verminderen op voorwaarde dat deze techniek werd gecombineerd met andere technieken. De verblijfsduur nam, in vergelijking met de controlegroep, af met bijna een dag. Emotiegerichte technieken deden pijn afnemen in combinatie met andere technieken; de verblijfsduur of negatieve emoties namen niet significant af.

Vele studies gaven slechts zeer beperkte methodologische informatie waardoor het onduidelijk is of de resultaten betrouwbaar zijn. Door de verschillende gebruikte technieken, soorten chirurgie en meetmethoden moet de graad van evidentie ‘laag’ gescoord worden voor de outcomes pijn, negatieve emotie en verblijfsduur. Voor de outcome herstelgedrag wordt de graad van evidentie ‘zeer laag’ gescoord door de moeilijkheden bij het meten en rapporteren.

Psychologische voorbereiding kan postoperatieve outcomes zoals pijn, emoties en verblijfsduur verbeteren (niveau van bewijs is laag) en lijkt dit te doen voor het herstelgedrag (niveau van bewijs is zeer laag). Omdat het bewijs vrij mager is, kan het niet volledig worden aanbevolen voor de praktijk. Daarvoor is beter uitgevoerd onderzoek nodig.

1. Belgian Center of Evidence Based Medicine (CEBAM)
2. Karel de Grote Hogeschool, Antwerpen
3. KCE, Federaal Kenniscentrum Gezondheidszorg
4. Platform Wetenschap en Praktijk
5. Center of Research and Innovation in Care, Universiteit Antwerpen
6. Powell R, Scott NW, Manyande A, et al. (2016). Psychological preparation and postoperative outcomes for adults undergoing surgery under general anaesthesia. The Cochrane Library. Art no CD008646.